Việc ký hợp đồng lao động tưởng chừng đơn giản, nhưng lại là một trong những bước quan trọng nhất quyết định quyền lợi và trách nhiệm của người lao động. Thực tế, không ít người vì vội vàng, tin tưởng hoặc chưa có kinh nghiệm mà bỏ qua nhiều quyền lợi thiết yếu. Điều này dẫn đến những tranh chấp, thiệt thòi sau này mà không biết kêu ai.
Dưới đây là 6 quyền lợi cơ bản nhưng rất dễ bị bỏ qua – bạn nên đọc kỹ trước khi đặt bút ký bất kỳ hợp đồng nào.
Mức lương thử việc và thời gian thử việc
Thực tế:
Nhiều người lao động đồng ý thử việc nhưng không rõ mình được hưởng mức lương bao nhiêu, hoặc thử việc kéo dài hơn thời gian quy định.
Quy định pháp luật:
Theo Điều 26 Bộ luật Lao động 2019:
- Thời gian thử việc tối đa là:
- 180 ngày với chức danh quản lý doanh nghiệp;
- 60 ngày với công việc chuyên môn kỹ thuật cao;
- 30 ngày với công việc yêu cầu trình độ trung cấp trở xuống;
- 06 ngày làm việc với công việc đơn giản.
- Lương thử việc ít nhất phải bằng 85% mức lương chính thức của vị trí đó.
Lưu ý khi ký hợp đồng:
- Hãy yêu cầu thể hiện rõ mức lương thử việc và thời gian thử việc trong hợp đồng.
- Không ký hợp đồng thử việc kéo dài không rõ ràng.
- Sau thời gian thử việc, nếu đạt yêu cầu, công ty bắt buộc phải ký hợp đồng chính thức.
Chế độ bảo hiểm xã hội, y tế và thất nghiệp
Thực tế:
Nhiều người không biết rằng nếu ký hợp đồng từ 1 tháng trở lên, họ bắt buộc phải được đóng bảo hiểm.
Quy định pháp luật:
Theo Luật Bảo hiểm xã hội 2014, người lao động có hợp đồng từ 1 tháng trở lên phải được tham gia các loại bảo hiểm sau:
- Bảo hiểm xã hội (BHXH)
- Bảo hiểm y tế (BHYT)
- Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN)
Lưu ý khi ký hợp đồng:
- Yêu cầu ghi rõ mức lương đóng BHXH (không nên để công ty kê khai thấp hơn thực tế để giảm tiền đóng).
- Kiểm tra bảng lương hàng tháng xem có khấu trừ BHXH không.
- Yêu cầu công ty cung cấp mã số BHXH và tra cứu trên baohiemxahoi.gov.vn.
Thời giờ làm việc – nghỉ ngơi
Thực tế:
Nhiều hợp đồng chỉ ghi “theo quy định công ty” mà không cụ thể thời gian làm việc, dẫn đến việc bị bóc lột lao động, tăng ca không lương.
Quy định pháp luật:
Theo Điều 105 Bộ luật Lao động 2019:
- Thời gian làm việc bình thường: không quá 08 giờ/ngày và 48 giờ/tuần.
- Làm thêm giờ: không quá 50% số giờ làm việc/ngày, tối đa 40 giờ/tháng và 200-300 giờ/năm.
Lưu ý khi ký hợp đồng:
- Hợp đồng cần ghi rõ thời gian làm việc, giờ nghỉ trưa, ngày nghỉ trong tuần.
- Nếu có làm thêm, phải có phụ cấp tăng ca đúng luật (ít nhất 150%-300% tùy trường hợp).
- Nêu rõ chính sách làm thứ 7, Chủ nhật (nếu có).
Mức lương, phụ cấp và các khoản thưởng
Thực tế:
Một số công ty ghi lương "gộp" hoặc lương "tùy năng lực", không rõ ràng từng khoản, gây khó khăn khi yêu cầu điều chỉnh hay tranh chấp.
Quy định pháp luật:
Lương và các khoản phụ cấp phải được thể hiện rõ trong hợp đồng, bao gồm:
- Mức lương chính (theo tháng, giờ hoặc sản phẩm)
- Phụ cấp (ăn trưa, xăng xe, điện thoại, nhà ở...)
- Thưởng (nếu có)
Lưu ý khi ký hợp đồng:
- Yêu cầu tách rõ lương cơ bản và các khoản phụ.
- Nếu có KPI hay điều kiện thưởng, nên thể hiện trong phụ lục hợp đồng hoặc quy chế công ty.
- Tránh trường hợp bị giảm lương không lý do nếu không có quy định cụ thể.
Chính sách nghỉ phép năm và nghỉ lễ
Thực tế:
Nhiều người nghĩ nghỉ phép là “đặc ân” của sếp, nhưng đây là quyền lợi bắt buộc theo luật.
Quy định pháp luật:
Theo Điều 113 Bộ luật Lao động:
- Người làm đủ 12 tháng được nghỉ phép năm tối thiểu 12 ngày (chưa tính lễ, Tết).
- Nếu chưa đủ 12 tháng, được nghỉ theo tỷ lệ tương ứng.
Ngoài ra còn có:
- Nghỉ lễ, Tết: tối thiểu 11 ngày/năm
- Nghỉ việc riêng, nghỉ kết hôn, nghỉ tang...
Lưu ý khi ký hợp đồng:
- Yêu cầu ghi rõ số ngày phép năm.
- Nếu không nghỉ hết, người lao động được trả bằng tiền khi nghỉ việc.
- Đảm bảo nghỉ lễ vẫn được hưởng nguyên lương.
Chế độ đào tạo, nâng bậc và chấm dứt hợp đồng
Thực tế:
Nhiều người không biết rõ quy trình nghỉ việc, chấm dứt hợp đồng hoặc có điều khoản "gài bẫy" như bắt đền bù nếu nghỉ sớm.
Quy định pháp luật:
Người lao động được quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng nếu:
- Báo trước từ 3 - 45 ngày tùy loại hợp đồng.
- Không cần lý do chính đáng nếu báo đúng thời hạn.
Còn về đào tạo, nếu công ty yêu cầu ký cam kết đào tạo, hợp đồng phải thể hiện rõ:
- Thời gian đào tạo
- Chi phí
- Thời gian cam kết làm việc
- Mức bồi hoàn nếu nghỉ trước thời hạn
Lưu ý khi ký hợp đồng:
- Đọc kỹ các điều khoản ràng buộc sau đào tạo.
- Tránh ký hợp đồng phụ hoặc biên bản cam kết quá mơ hồ.
- Nếu có điều khoản bất lợi, hãy yêu cầu chỉnh sửa hoặc tư vấn luật sư.
Kết luận
Ký hợp đồng không chỉ là thủ tục giấy tờ, mà là hành động xác lập quyền lợi chính đáng của người lao động. Nắm rõ 6 quyền lợi cơ bản trên sẽ giúp bạn không bị thiệt thòi, chủ động trong công việc và có cơ sở bảo vệ mình nếu xảy ra tranh chấp.
Đừng vội vàng ký nếu bạn chưa đọc kỹ. Và đừng ngại hỏi nếu bạn chưa rõ điều gì – đó là quyền của bạn!
Một số lời khuyên thêm:
- Lưu lại bản hợp đồng đã ký, có chữ ký và dấu mộc (nếu có).
- Nếu công ty chỉ cung cấp bản mềm hoặc không có dấu, hãy chụp lại làm bằng chứng.
- Nếu thấy quyền lợi không rõ ràng, có thể nhờ tư vấn luật lao động từ các kênh chính thống.
Trang chủ
Cẩm nang nghề nghiệp
Kiến thức
Việc làm
Công ty